sıxmaq

sıxmaq
f.
1. Üstündən, ya yanlarından basmaq, təzyiq etmək. Qarpızı sıxıb yoxlamaq.
2. Kip birləşdirmək, bir-birinin üstünə bərk basmaq, qısmaq. Cavan müəllim . . susdu, dişlərini bir-birinə sıxdı, gözləri isə çox şeylər söyləyirdi. M. Rz.. Əlini sıxmaq – salamlama və ya başqa bir hissini (təşəkkür, hüsn-rəğbət, razılıq və s.) ifadə etmək üçün birinin əlini tutub bərk sıxmaq.
3. Meyvəni əl və s. ilə bərk basıb (sıxıb) suyunu çıxarmaq. Üzüm sıxmaq. Meyvə sıxmaq. Limon sıxmaq. // Bərk buraraq suyunu çıxartmaq. Paltarları sıxmaq. – Kimi dolaqlarını açıb, çəkmələrini çıxarır, kimi patavalarını sıxıb yenə də yaş-yaş geyirdi. Ə. Vəl..
4. məc. Sıxışdırmaq, ruhən incitmək, sıxıntı vermək. Belə hərəkət adamı sıxır. – Məni çox dərin bir kədər pəncəsinə alıb sıxmağa başladı. M. S. O.. Bilirəm, könlünü sıxır iztirab; Keçən məktubuna verirəm cavab. M. R.. Bəlkə mənim bu ziyarətlərim Yaqutu və gənc doktoru sıxırdı? Ə. M..
5. Tətiyi çəkib boşaltmaq (odlu silahı). <Bahadır> bu sözləri yazandan sonra tapançanı gicgahına qoyub sıxdı. . . N. N.. . . Kəblə Abbasəli aşpazxananın səqfinə iki güllə sıxdı. M. C..
6. Dar gəlmək, dar olmaq (paltar, ayaqqabı). Tufli ayağımı sıxır.
7. Bərk çəkib bağlamaq. <Gülbadam> boynuna düşmüş ağ çit, qara çiçəkli yaylığı başına salıb, boğazının altından sıxdı. N. N..
◊ Sıxıb suyunu çıxartmaq məc. – bərk sıxışdırmaq, bərk tənqid etmək, abrını vermək. Çünki Qoşatxan büro iclaslarının birində <Rüstəmin> də sıxıb suyunu çıxartmışdı. M. İ.. <Şofer:> Qayda-qanunu nə tez unutdun, ay Yusif? Bəs demirsən sessiyada sıxıb suyunu çıxartdılar? B. Bayramov.

Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti. 2009.

Игры ⚽ Нужен реферат?

Look at other dictionaries:

  • sıxma — «Sıxmaq»dan f. is. ◊ Bir sıxma – bir atım, bir çimdik. Xatun qayıdıb içəriyə girdi, xörəyə baxıb bir balaca sıxma duz atdı. S. R …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • göz — is. 1. İnsan və heyvanda görmə orqanı. Qara gözlər. Ala gözlər. İri göz. – Xumar xumar baxmaq göz qaydasıdır; Lalə tək qızarmaq üz qaydasıdır. M. P. V.. Arvad . . yaşarmış gözlərini silib ərinin qabağında döyükə döyükə qaldı. S. Rəh.. Göz ağı… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • qısmaq — f. 1. Sıxıb tutmaq, iki şey arasında bərk sıxmaq. <Şərəfnisə xanım> şəkil kağızlarını dişin dişinə qısıb, əlində bərkbərk övkələyir, salır ayağı altına. M. F. A.. <Kərim baba> uşaqlara məxsus bir sevinclə sümsünü iri dodaqları arasına …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • ayaqlamaq — f. 1. Tapdalamaq, tapdalayıb əzmək, ayaqları altında əzmək, ayağı ilə məhv etmək, xarab etmək. Əkini ayaqlamaq. Güllüyü ayaqlamaq. Otu ayaqlamaq. // Məc. mənada. Avropanı ayaqlayıb gələn düşmən hələ bu cür inadlı müqavimətə rast gəlməmişdi. Ə. Ə …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • can — is. <fars.> 1. Dini etiqada görə, ölümlə vücuddan ayrılan qeyri maddi varlıq; ruh. Hələ canı var. – Çıxmayan cana ümid var. (Məsəl). Südlə gələn canla çıxar. (Ata. sözü). Səni canan sanıram, çıx bədənimdən, ey can! F.. Kərəm deyər: Haqq… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • ovuşdurmaq — f. 1. Bədənin hər hansı bir yerini barmaqları ilə sıxmaq, əzişdirmək; əlini gəzdirib ovucla sıxmaq, ovmaq; masaj eləmək. Üzünü ovuşdurmaq. – Şeyda alnını ovuşduraraq düşüncəyə dalar. H. C.. Ovuşdurub bir az o əllərini; Əmr etdi qoşuna: – Vurun… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • qəlb — is. <ər.> 1. Ürək (adətən insanın daxili aləmi, onun hisslərinin, təəssüratının, əhvali ruhiyyəsinin simvolu, rəmzi təzahürü mənasında işlənir). Bu təsadüf onun qəlbində bir etimad oyandırdı. M. Ə. S.. Haman qız bütün səyahətçilərin qəlbini …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • təngişdirmək — icb. 1. Sıxmaq (paltar haqqında). 2. Əsəbiləşdirmək, ürəyini sıxmaq, darıxdırmaq. <Əhməd:> <Cəmilə> öz özünü də daha yorub üzməz və təngişdirməz. S. R …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • ürək — is. 1. İnsanda qan dövranının, döş boşluğunun sol tərəfində yerləşən əzələli kisə şəklində mərkəzi orqanı; qəlb. Ürəyin döyünməsi. Ürək xəstəliyi. // Döşün qol tərəfində həmin orqanın üstündəki yer. Ürəyini tutmaq. – Bibixanım əlini ürəyinin… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

  • əl — is. 1. Qolun biləkdən dırnaqlara qədər olan hissəsi. Əli ilə tutmaq. Sağ əl. Əllərini yumaq. Əlini çiyninə qoymaq. Əli ilə sığallamaq. Əli ilə götürmək. İnsan işlərinin çoxunu əlləri ilə görür. – Tək əldən səs çıxmaz. (Ata. sözü). Əfsus ki,… …   Azərbaycan dilinin izahlı lüğəti

Share the article and excerpts

Direct link
… Do a right-click on the link above
and select “Copy Link”